Eristik Diyalektik – Arthur Schopenhauer
“Eristic Dialectic” 1830 yılında Arthur Schopenhauer tarafından kaleme alınmış. Tartışmalardan haklı çıkma için etik tutumdan bağımsız 38 yöntem veriyor. Yöntemler derinlemesine ve uzun uzadıya anlatılmasa da yaşanabilecek senaryolar üzerinden örneklerle sorunların temellerine inip daha sonra da lehimize nasıl çevirebileceğimizi anlatıyor.
Yöntemlere gelmeden önce kısa bir özet yapalım :
- Eristik Diyalektik, haklı ya da haksız olmak önemli olmadan tartışmadan haklı çıkma sanatıdır.
- İnsan doğasında şöyle bir eğilim vardır. İki insan düşüncelerini açıkladığı sırada eğer A, aynı konu üzerinde B’nin düşüncelerinin kendisininkinden farklı olduğunu görürse hatanın karşı tarafta olduğunu düşünür. İnsanın doğasında hep haklı olduğunu ileri sürmek, iddiacılık ve benbilirimcilik vardır.
- Doğuştan gelen kibir birçok insanı gevezeliğe ve doğuştan hilekarlık etmeye sevk eder. Bu tür insanlar iddialarının yanlış kendilerinin de haksız olduğunu sonradan anlasalar bile düşünmeden konuşmaya devam edip iddialarının haklıymış gibi görünmesini isterler.
- Tartışma sırasında öne sürdüğümüz savın karşı tarafın mantıklı gelen kanıtıyla birlikte gerçekçiliğinden şüpheye düşeriz. Daha sonra ise savımızın ne kadar mantıklı olduğu ve daha önceki savlarımız aklımıza gelir, sadece o an geçerli bir kanıt aklımıza gelmemiştir ve bu da tekrar kendimize güven duyarak mücadeleye atılmamızı sağlar. Aklımıza geçerli bir kanıt gelmese de bunun için uğraşırız.
- Tartışmalardan galip çıkan kişi bunu çoğunlukla tezinin doğruluğuna değil tezini savunurken gösterdiği kurnazlığa ve beceriye borçludur.
- Haklı Çıkma Sanatıyla ilgili kurallara uyarken nesnel hakikat dikkate alınmaz çünkü çoğunlukla nesnel hakikatin nerede olduğu bilinmez.
- Diyalektik akademik bir eskrim sanatıdır.
- İnsanın yaradılışındaki amaç sadece haklı çıkmak ve zafer kazanmaktır.
Bütün Diyalektiklerin Temeli
Temelde karşı tarafın tezini çürütmek için yararlanacağımız iki yöntem ve takip edeceğimiz iki yol vardır.
1. Yöntem
İleri sürülen önermenin durumun tabiatını aykırı olduğunu ya da karşı tarafın diğer söylemleriyle çeliştiğini göstermemiz gerekir.
2. Yöntem
Doğrudan Çürütme ve Dolaylı Çürütme metotları içerir.
Doğrudan çürütme teze gerekçeleri bakımından dolaylı çürütme ise sonuçları bakımından saldırır. Doğrudan çürütmede tezin doğru olmadığı, dolaylı çürütmede ise tezin doğru olmasının mümkün olmadığı gösterilir.
Doğrudan çürütmede karşı tarafın gerekçelerini yanlışlarız ya da gerekçelerini kabul ederiz ama savın o gerekçelerin sonucu olmadığını söyleriz.
Dolaylı Çürütme – Çevirme Yönteminde karşı tarafın önermesini doğru kabul ederiz, sonra onu doğru kabul edilen başka bir önerme ile bağlantı içine sokup her iki önermeyi de yanlışlığı apaçık olan bir sonucu ortaya çıkaran bir akıl yürütmenin öncülleri olarak kullanırsak ortaya ne çıkar onu gösteririz.
Dolaylı Çürütme – Karşı Örnek Yönteminde ise karşı tarafın kendi beyanlarına dahil olan ama o beyanlarla çelişen çeşitli örnekleri göstererek genel önermeyi çürütürüz.
Hileler
Tartışmalardan haklı çıkmak için kullanılacak hileler kitapta kısa kısa örneklerle de desteklenmiş. Konuları fazla uzatmadan salt bilgiyi ve arkasındaki mantığı anlamak adına hileleri özetleyerek paylaşacağım.
Hile 1 : Genelleme
Karşı tarafın iddiasını olabildiğince genelleyin. Bir iddia ne kadar genelse saldırıya o kadar açık olur.
Hile 2 : Eş sesli Kelime Kullanma
İddiayı eş sesli kelime kullanarak alakasız ve ya çok az alakalı alana taşıyarak net bir şekilde çürütün.
Hile 3 : Karşı Tarafın Özel İddialarını Genelleştir
Hile 4 : Oyunu Gizli Oyna
Karşı tarafa savınızı ona farkettirmeden kabul ettirin.
Hile 5 : Yanlış Öncüller Kullan
Kendi doğrunu kabul ettiremiyorsan onun yanlışını kullan.
Hile 6 : Yanlış Kanıt Kullan
Kanıtlanması gereken şeyi doğru kabul etmek suretiyle kanıtlanmamış ve henüz kanıtlanacak olan bir önermeyi başka bir önermenin gerekçesi olarak kullan.
Hile 7 : Nereye Varılacağını Sezdirmeden Sorular Yönelt
İddiayı kabul ettirmek için geniş kapsamlı ve bolca soru yönelt. Boşlukları ve hataları bul.
Hile 8 : Karşı Tarafı Öfkelendir
Hile 9 : Karmakarışık Sorularla Kafa Karıştır / Dolambaçlı Sorular Yönelt
Hile 10 : Önermenin Karşıtını Sor
Önermenin tersini sor ve ya önermeyle birlikte sor ve kafa karıştır.
Hile 11 : Tümevarım Yap
Tümevarım yaparak karşı tarafla bu konuda mutabık kalınmış gibi davran.
Hile 12 : Adlandırmaları Kinci Bir Şekilde Tersine Çevir / Polemik Kavramlar Seç
resmi din – yobazlık
hovardalık – zina
etki ve iyi ilişki – rüşvet ve kayırma
Hile 13 : Etkile
İki karşıt önermeyi de verip kabul ettirmek istenilen önermeyi etkileyici bir şekilde verin.
Hile 14 : Yenilmiş Olmana Karşın Galibiyet İlan Et
Hile 15 : Görünürde Saçma Olan Tezleri İleri Sür
Hile 16 : Çelişkileri Ortaya Çıkar
İntiharı savunuyorsa : “Neden kendini asmıyorsun?” diye çıkış.
Hile 17 : Karşı Kanıtları Çift Anlamlarıyla Geri Püskürt
Hile 18 : Tartışmayı Kesip Yönünü Saptır
Tartışmayı kaybedecek gibi görünüyorsan tartışmanın konusunu değiştir/yönünü saptır/durdur.
Hile 19 : Spesifik Cevaplar Yerine Genelleştirme Yap
Hile 20 : Sonucu Kendin Çıkar
Sebep olmayanı sebep olarak kullanarak yanılt
Hile 21 : Çürük Argümanları Çürük Argümanlarla Cevapla
Hile 22 : Yanlış Kanıt Suçlaması Yap
Hile 23 : Karşı Taraf Öncüllerini Abart
Hile 24 : Muhalifin İddialarını Gülünç Duruma Düşür
Hile 25 : Öncülleri Çürütmek İçin Karşı Örnek Kullan
Hile 26 : Muhalifin Argümanını Kendisine Karşı Kullan
“O bir çocuk, ona hoşgörülü davranmak gerekir”
“Kötü alışkanlıkları pekiştirmesin diye özellikle çocuk olduğu için onu cezalandırmak gerekir”
Hile 27 : Muhalifin Zayıf Noktalarını Zorla
Hile 28 : Muhalifi Değil Seyirciyi İkna Et / Geçerli Olmayan Suçlamalarda Bulun
Hile 29 : Oyalama Yap / Aşağıla
Hile 30 : Argüman Olarak Sebep Yerine Otoriteleri Göster
Hile 31 : İnce Alayla Kendisinin Yetersiz Olduğunu Belirt
Hile 32 : Karşı Argümanı Kuşkulu Hale Getir
Hile 33 : Teoride Doğru Ama Uygulamada Yanlış Olduğunu Belirt
Hile 34 : Zayıf Noktanın Üzerine Git
Hile 35 : Argümanının Çıkarıyla Uyuşmadığını Göster
Çiftlik sahibi İngiltere’deki makineleşmenin mükemmel bir şey olduğunu ileri sürer, bir çok insanın yaptığı işi makine yapabiliyor der. Yakın bir gelecekte arabaların da buharlı makinelerle çekileceğini anlatırsınız, o zaman da harasındaki çok sayıdaki atın değerinin aşırı derecede düşeceğini söylersiniz. Bu noktada karşı taraf fikrinden hızlıca uzaklaşacak ya da savunmasında büyük bir darbe alacaktır.
Hile 36 : Bilimsel Olduğu İzlenimi Veren Laf Kalabalığıyla Karşı Tarafın Kafasını Karıştır
Hile 37 : Ad Hominem Olan Çürütmeyi Ad Rem Olarak Göster
Muhalif davasında haklıysa ama kötü bir kanıt seçerse bu kanıtı çürütün ve önermenin tümünün çürütlmesi için kullanın.
Hile 38 : Kişiselleştir, Saldır, Kaba Davran