Buffett’ın düşünce yapısının, bakış açılarının ve yatırım stratejilerinin anlatıldığı “Warren Buffett Tarzı” işin özünü anlatan dolu dolu bir kitap. Sürükleyici olmasından mütevellit çoğu sayfayı 2-3 defa okumak, iyice sindirmek durumunda kaldım. Satır aralarında çok önemli bilgilere sahip, o yüzden kitabı okuyacak okuyuculara dikkatli okumalarını öneririm.
Notlar
- Berkshire’da topa vuranlara bu işin nasıl yapıldığını öğretmeye kalkmayız.
- Hisse senedi piyasasının, ekonominin, faiz oranlarının ve ya seçimlerin gelecekteki yönünü tahmin etmeye çalışmaktan vazgeçin. Şirketi değerlendirin ve her şey lehinizeyken alım yapın.
- Kuvvetli bir şirketin hisseleri içsel değerinin altında işlem görüyorsa kararlı bir şekilde harekete geçin.
- Buffett’in getirisiyle endeks getirisini karşılaştırırken, Berkshire’ın bu zamana kadar gelir ve sermaye kazancı vergileriyle cezalandırıldığına dikkat edin.
- Bir şirketin yaşamı boyunca kazanacağı nakdin miktarını tahmin et ve şimdiki değere iskonto et. Buffett’ın temelde değerleme için kullandığı yöntem budur.
- Bizim tercihimiz, nakit üreten ve yatırılan sermaye üzerinden tutarlı bir şekilde ortalamaların üzerinde getiri sağlayan çeşitlemeli bir grup işin doğrudan sahibi olarak içsel değer anlamında Berkshire’ın yıllık getirisi ortalamasını artırmaktır.
- Graham’a göre tahvillerde güvenlik marjı için önemli olan kazançlarla sabit masraflar arasındaki farktır. Şirketin gelecekteki gelirlerini tahmin etmek ya da şirketi değerlemek gerekmez.
- Philip Fisher için önemli olan noktalardan biri şirketin ileride yeni sermaye finansmanına gereksinim duymadan büyüme yeteneğidir. Yüksek kar marjlı şirketler, dahili fonlar üreterek büyümeyi koruyabilirler.
- Eğer dağıtılmayan karlar başarılı bir şekilde yatırıma dönüştürülebildiyse bu karlar daha sonra kar payı üretecektir, aksi takdirde o para toz olmuştur. Kısacası, bir hissenin değerin ondan kazandığınız kadardır.
- Eğer en iyi şirketi istiyorsanız, zamanı geldiğinde gereken fiyatı ödemelisiniz.
- Buffett, anladığı, istikrarlı bir karlılık tarihi ve uzun vadede iyi beklentileri olan, az borçla yüksek sermaye getirisi üreten, dürüst ve işinin ehli insanlarca yönetilen ve en önemlisi cazip fiyatı olan şirketleri arar.
- Eğer fiyatınız en ucuzsa müşteri sizi nehrin dibinde bile bulur. (şirket ürünleri hakkında)
- Anlamadığınız bir iş veya sektöre yatırım yapmanın hiçbir anlamı yok, çünkü işin değerini anlamanıza veya ne yaptığını takip etmenize imkan yok.
- Kağıt sahibi değil, iş sahibi oluruz. Bir şirketin faaliyet işlevlerini, ürün ve hizmetlerini, iş gücü ve sendika münasebetlerini, ham madde maliyetlerini, fabrika ve ekipmanını, sermaye gereksinimlerini, envanterini, alacakları ve gereken işletme sermayesini anlamadan hisseleri satın almak kabul edilemez.
- Bir işin o kadar iyi olmasını istiyorum ki ondan bir ahmak bile para kazanabilsin. (İşin basitliği üzerine)
- Geleceği tahmin etmek her zaman güç olmuştur, eğer bu tahmini hiç bilmediğiniz bir alan için yapıyorsanız, zorluk derecesi çok daha fazla artar.
- Buffett için sahip olunabilecek en iyi şirket, yüksek sermayesini çok yüksek getiri oranlarıyla çalıştırabilen şirkettir.
- Yatırımcının büyük bir yanlış yapmadığı sürece yalnızca birkaç şeyi doğru yapması yeterlidir.
- Yatırım başarısının ne kadar bilmekle değil, bilmediklerini ne kadar gerçekçi bir şekilde tanımlamakla ilgili olduğunu savunur.
- Bir bankanın uzun vadede değerini yöneticiler belirler. Çünkü onlar iki kritik değişkeni kontrol eder: Maliyetler ve krediler.
- Büyük değişim ve olağanüstü getiriler aynı yerde barınamaz.
- Sorunlu şirketleri ucuza almaktansa iyi şirketleri makul fiyatlara almak her zaman daha karlıdır.
- Rekabet avantajı ve o avantajın kalıcı olup olmadığı çok önemlidir.
- Talep gören bir ürünün tek kaynağı olan marka şirketler, satışların azalmasından veya pazar payını kaybetmekten korkmadan fiyat arttırabilirler.
- Adi ürün şirketleri genellikle düşük getiri veren ve karlılık sorunu yaşamaya aday şirketlerdir. Ürünleri diğerlerinden farklı olmadığından sadece fiyat bazında rekabete girebilirler ki bu da kar marjlarını önemli ölçüde düşürür.
- Her gece yatağa yatarken, ertesi gün kalktığımda traş olacak 2.5 milyar erkeğin var olduğunu bilmek çok hoş 🙂 (Buffett Gillette şirketiyle ilgili demecinden)
- Eğer dahili yatırımda kullanılacak olan fazla nakit, ortalamaların ve sermaye maliyetinin üzerinde bir sermaye getirisi sağlayabilecekse şirkette tutulmalı ve yatırımlarda kullanılmalıdır. Sermaye maliyetinin altında bir getiri sağlayacaksa karları şirkette tutmanın hiçbir anlamı kalmaz ama bu sık sık yapılır.
- Ortalamaların altında getirilere rağmen tekrar işe yatırım yapmaya yönelen yöneticiler, genellikle durumun geçici olduğuna inandıkları için böyle yaparlar.
- Dipnotlar, yönetimin bilmenizi istemediği şeyleri saklamanın bir yöntemidir.
- Buffett büyüme satın almaya ihtiyacı olan şirketlere şüpheyle bakar. Büyümenin fiyatı genellikle abartılır ve başka bir şirketle entegre olup yönetmek zorunda olan bir şirket, hissedarlara pahalıya patlayacak yanlışlar yapmaya yakın bir şirket haline gelir.
- Hisse geri alımlarının iki faydası vardır. Eğer şirketin içsel değeri piyasa fiyatından fazlaysa şirket kendi hissesini ucuza alıyor demektir, geriye kalan hissedarlar için çok karlı olabilir. Ayrıca geri alımlar yatırımcı ilgisini de üzerine çekeceğinden hisse fiyatlarına olumlu etki gösterebilir.
- Uzun vadede muhasebe manevralarıyla sorunları saklayan yönetimlerin sonu elbette iyi olmayacaktır.
- Yıllık getirilere çok önem vermez, 4 veya 5 yıllık ortalamalara bakar. Karlı şirket getirilerinin dünyanın güneşin etrafında dönüşü kadar düzenli olmadığını bilir.
- Hisse başı kar yerine sermaye getirisine odaklan. Yüksek kar marjı olan şirketleri ara.
- Bir şirketin iyi sermaye getirisi verirken çok az borç kullanması ya da hiç borç kullanmaması gerekir. Şirketler borç sermaye oranlarını artırarak getirilerini artırabilir, buna dikkat edilmelidir.
- Enflasyon aktif ağırlıklı şirketleri olumsuz etkilediği için bu şirketlerin karları serap gibidir.
- Nakit akışı, gayrimenkul, doğal gaz yatakları, kablolu sistemler gibi başta büyük yatırımları daha sonra da küçük çıktıları olan şirketler için uygun bir ölçüm aletidir. Öte yandan, üreticiler gibi sürekli sermaye harcamalarına ihtiyacı olan şirketler sadece nakit akışı kullanılarak iyi bir değer ölçüsüne tabi tutulamazlar.
- Bir şirketin nakit akışı geleneksel olarak vergiler, amortismanlar ve nakit olmayan diğer harcamalar çıktıktan sonra geriye kalan net gelir olarak tanımlanır. Buradaki temel sorun, sermaye harcamaları gibi önemli bir verinin dahil edilmemesidir. Buffett’a göre Amerikan şirketlerinin %95’i amortisman oranlarına denk miktarda sermaye harcaması yaparlar.
- Sermaye tahsisatı konusunda çoğu yönetici beceriksizdir. Çoğu genel müdür o pozisyona operasyon, mühendislik, pazarlama ve ya üretim gibi işin başka alanlarından sivrilerek gelmiştir.
- Buffett nakit akışı yerine hissedar karlarını kullanmayı tercih eder. Hissedar karları, bir şirketin net gelirine amortismanlar eklendikten sonra sermaye harcamaları ve gerekebilecek diğer ilave işletme sermayesi çıkarılarak bulunur.
- Eğer bir şirket dağıtılmamış karları uzun süre iyi kullanamazsa, piyasa o şirketin hisselerini eninde sonunda düşük fiyatlandıracaktır. Tersi de geçerlidir.
- Geceleri hisse fiyatlarını düşünerek yatağa gitmek iyi bir şey değil. Biz değeri ve şirket rakamlarını düşünürüz. Hisse senedi piyasasının görevi bize hizmet etmektir, emretmek değil.
- Başarı olasılığı yüksekse bahse büyük gir.
- Enflasyonist ortamlarda hisse senetlerinin gerçek değeri azalır, ama bonolardaki kayıp daha fazla olur.
- Kısa vadeli hazine bonoları yerine orta vadeli tahvil almanın, kötü bir zamanda satış yapmak zorunda kalırsa anapara zararı doğuracağının farkındadır. Buna rağmen vergiden muaf bonoların hazine bonolarından daha fazla vergi sonrası getiri vermesinin potansiyel zarara karşı bir subap olduğunu kabul ediyor.
- Hisse senedine çevrilebilir tahviller hem hisse senetlerinin hem de tahvillerin özelliklerini taşıyan bir menkul kıymettir. Bu tahviller yatırımcılara genelde normal hisse fiyatlarından daha fazla cari gelir kazandırır. Bu yüksek getiriler hisse senedi fiyatının düşme riskine karşı bir korumadır. Eğer hisse senedi fiyatı düşerse tahvillerin yüksek getirisi onun da hisseler kadar düşmesine izin vermez. Kuramsal olarak, hisse senedine çevrilebilir bir tahvilin fiyatı ancak benzer getirili, vadeli ve ratingli, değiştirilemeyen bir tahvilin fiyatına eşitlenene dek düşebilir.
- Hisse senedine çevrilebilir tahviller, yatırımcıya şirketin hisse senetlerinin değer kazanma potansiyeline katılma fırsatı da verir. Hisse senetleriyle değiştirilebilir olduklarına göre, hisselerin fiyatı yükselenince tahvillerinki de yükselir. Ama hisse senedine çevrilebilir tahvil, yüksek getirisi ve sermaye kazancı potansiyeli bulunduğundan hisseye oranla daha pahalıdır.
- Hangi hissenin alınacağı işin yarısıdır. Diğer yarısı portföyün devamlı olarak yönetilmesidir.
- Sadece birkaç şahane şirkete odaklanırız. Biz odaklı yatırımcılarız.
- En baba finansçılar bile artık 15 tanecik hissenin size yüzde 85 çeşitleme sağlayabildiğini keşfetmişlerdir.
- Her yatırımınızda net değerinizin en azından yüzde 10’unu o hisseye koyacak cesaret ve inanca sahip olmanız gerekir.
- Modern Portföy Teorisi size nasıl vasat olunacağını gösterir.
- Portföy yönetimini ağırdan almanın iki ekonomik faydası bulunur:
- İşlem maliyetleriniz azalır
- Vergi sonrası getirilerinizi arttırır. Bir hisse senedini kar ederek sattığınızda sermaye kazancı vergisi vereceğinizden net karınızı azaltırsınız.
- Yatırımcı psikolojisi, bir şirketin hisse senedi fiyatını temel verilerden daha çok etkiler.
- Sahip olduğunuz şirketlerden hoşnut olduğunuz müddetçe, düşük fiyatları şirketteki payınızı karlı bir biçimde artırmanızı sağlayacak fırsatlar olarak görmelisiniz.
- Bir yatırım gözde olmaya başlar başlamaz kalabalık oraya hücum eder. Herkes yapılması gereken tek iş o olduğuna kanaat getirdiği o hareketi yaptığı zaman kar etme olasılığı ortadan kalkar.
- İnsanlar ellerine geçen en son bilgileri çok fazla önemseyip çabuk karar verirler.
- Buffett bir şirketin başarısını ölçmek için kısa vadeli fiyatları kullanmanın aptalca olduğuna inanır. Yılda bir aşağıdaki değişkenleri kontrol eder:
- Öz sermaye getirisi
- İşletme marjları
- Borç Seviyeleri
- Sermaye harcaması gereksinimlerindeki değişimler
- Nakit üretme yeteneği
- Ekonominin durumunu tahmin etmek yerine her ekonomik koşulda kar etme yeteneğine sahip şirketleri bulup almak için zaman harcamak daha akıllıca olacaktır.
- Düşük F/K oranlı hisseler bir başlangıç olabilir ancak fiyatların yükselmesi için nakdin ve yüksek sermaye getirisinin olması gerekir.
- İşin büyüme oranı yavaşladığında ve içsel değer iskontosu daraldığında gelecekte yüksek yatırım getirileri elde etme fırsatı da yok olur.
Özetle Buffett Tarzı yatırımda en önemli noktalar:
- İstikrarlı Büyüme
- Yeterli Büyüme
- Fiyata Göre Yüksek İçsel Değer
- Yüksek Kar Marjı
- Yüksek Sermaye Getirisi
- Düşük Borç
- Karların Verimli Şekilde Tahsisi
- İyi Yönetim