Trend Çizgilerine Eleştirel Bir Bakış

Trend çizgileri teknik analizle uğraşan hemen herkesin kullandığı, kullanımı oldukça kolay, genellikle fiyatların yüksek ve düşüş noktaları birleştirilerek oluşturulan çizgilerdir. Ne kadar çok fiyata değip dönerse trendin o kadar güçlü olduğu rivayet edilir.

Trend çizgilerinin çiziminde yüksek, düşük, açılış kapanış fiyatları kullanılabilir. Sıklıkla düşüş için yükseliş değeri, yükseliş için düşüş değerleri trend referans değeri olarak kullanılır.

Herkesin bildiği ve söyleyebileceği basit tanımı yaptık. Biraz daha derine inelim.

Trend çizgisi x ekseninde tarihin y ekseninde ise fiyatın yer aldığı bir grafiğe çizgilen x ve y eksenlerinin hipotenüsüdür.

Bir lineer fonksiyondur. Matematik dilinde: y=αx+β ile de ifade edebiliriz.

α ile gösterilen trendin eğimi: (n∑(xy)-∑x∑y)/(n∑x^2-(∑x)^2)

β ile gösterilen öteleme : (∑y-∑x)/n

Bizim için önemli olan α (eğim) değerini birim zamanda gerçekleşen fiyat değişimi olarak da ifade edebiliriz.

Trend hakkında tanımlarımızı yaptıktan sonra gelelim bu yazıyı yazma sebebim olan trend çizgilerinin kullanımı hakkındaki düşüncelerime. Lineer olmayan bir piyasada lineer çizgilere göre işlem yönü belirlemek naiflik geliyor. Özellikle de trend çizimi için kullanılan değerler (fiyat) gürültüden arındırılmadıysa. Gürültüden arındırılmayıp, daha smooth (yumuşak) hale getirilmeyen fiyatlar trend çizgimizi sürekli şekilde kıracaktır. Her kırılımda da trend çizgisi ayı tuzağı, boğa tuzağı ve bilimum formasyon tuzaklarıyla anlamını yitirecek ya da kendini yenilemek zorunda kalacaktır.

Yeniden çizilen bir trend artık yeni parametreleriyle yeni bir fonksiyondur. Verimizi biraz daha gürültüden arındırdık, daha az volatil bir yapıya kavuşturduk diyelim. İlk başta bahsettiğim trend çizgisi çizme yöntemlerini hatırlıyorsunuz değil mi? Bu yöntemler aynı zamanda tamamıyla subjektiftir.

Bu hem çok iyi hem çok kötü. İyi çünkü ben iyi trend çizerim deyip kendinizi mutlu edebilirsiniz, kötü çünkü ben iyi trend çizerim diyerek kendinizi mutlu edebilirsiniz. Şaka bir yana trend çizgisi en nihayetinde bir çizgidir. Teorik olarak iki tarih arasına sonsuz sayıda çizgi çizebilirsiniz. Fiyatı referans alarak çizdiğimizde ise potansiyel çizgilerin %99’u elense de yine kalan sayı çok fazladır. Bu da demektir ki siz belli bir sembol için belli bir zaman aralığında anlamlı olabilecek onlarca trend çizgisi çizebilirsiniz.

Bu çizgilerinin referans aldığı noktalar farklı olduğundan şu anki ve gelecekteki destek ve direnç noktaları da farklı olacaktır. Farklı fiyat tiplerinde (O,H,L,C), farklı gürültüden uzaklaştırma yöntemlerinde (heiken, Moving Average, renko, normalizasyon) ve ya farklı periyotlarda çizilen onlarca (mantıklı ve geçerli) trend çizgisi hemen her kademede destek ve direnç oluşturacak bu da hiç bir anlam ifade etmeyecektir.

Kaotik süreçlerde devasa etkileri olsa da lineer trend çiziminde de hassasiyetin önemi çok büyük ve sonucu direkt olarak etkiliyor. Trend çizimindeki çok küçük bir fark ilerisi için çok büyük farklara sebep olabiliyor.

Aşağıdaki örnekte gram altının son 200 günü için trend çizgileri çizdirdim.

Hepsi belirli kurallara göre çizilmiş trend çizgilerinin destek ve direnç noktaları çok farklı.

Trend çizgileri aslında belirli kriterlere göre çizilse de bu kriterler esnek ve hassaslık önemli olduğundan çizilen trendler her yöne çekilebilir oluyor. Bu da trendlerin destek, direnç, alım, satım noktası olarak kullanılmasının önüne önemli bir bariyer çekiyor.

Trendler bir yön gösterici olarak kullanılabilir. Ancak destek, direnç noktaları olarak kullanılması sakıncalıdır, çünkü trendler her zaman revize edilebilir ( ve zaten sürekli olarak da revize edilir) Trend çizginiz ihlal edildiğinde farklı bir açıyla benzer bir trendi tekrar tekrar çizebilirsiniz. Buna da analiz değil kendini kandırma denir.

Trend çizgilerinden “continuos output” beklemektense (100 de destek 120 de direnç vb. gibi), “binary output” beklemenin (yukarı ya da aşağı) en azından daha az hataya yol açacağı aşikar. Trend çizimleri ve kullanımları bu gözle de değerlendirilebilir. Ama continuous veri kullanarak spekülasyon yapmak, binary veriye göre çok daha çekici olduğundan bu hevesin geçeceğini ve binary outputun kullanılacağını hiç sanmıyorum.

Herkes yukarı ya da aşağı diyebilir ancak fiyat tahmin etmek bir sanattır (!)